ΚΥΡΙΑΚΗ  Ε΄  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

(τοῦ Εὐαγγελισμοῦ)

(Λκ. α΄ 24-38)

Ἡ λειτουργικὴ παράδοση καὶ  ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα τοποθετοῦν σὲ ἰδιαίτερη θέση τὴν ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Γι’ αὐτὸ σήμερα, ἂν καὶ βρισκόμαστε στὴν τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, δὲν ψάλλεται  τίποτε ἀπὸ τὸ Τριώδιο καὶ δὲν φαίνεται πουθενὰ ὁ κατανυκτικὸς χαρακτήρας τῆς περιόδου αὐτῆς. Ἀντίθετα, ἡ σημερινὴ ὑμνολογία εἶναι γεμάτη ἀπὸ συναισθήματα χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης γιὰ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀφενὸς, καὶ γιὰ τὴν προαναγγελία τῆς σάρκωσης τοῦ Λόγου, ἀφετέρου. Ὁ Εὐαγγελισμός, ὅπως ψάλλουμε σὲ ἕνα τροπάριο τῆς ἑορτῆς, εἶναι ἡ ἀποκάλυψη καὶ ἡ φανέρωση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Οἰκονομίας γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου: «Τὸ ἀπ’ αἰῶνος  μυστήριον  ἀποκαλύπτεται σήμερον». Ὡς ἐκ τούτου «Σήμερον χαρᾶς εὐαγγέλια», γιατί ὁ Θεὸς ἔρχεται ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους ὡς ἐλευθερωτὴς καὶ σωτήρας. Τὸ πῶς καὶ τὸ γιατί μᾶς τὸ ἐξιστορεῖ ὁ ἱερὸς εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς στὸ  σημερινὸ εὐαγγέλιο. Ἂς τὸν ξανακούσουμε στὴ νεοελληνικὴ γλώσσα:

«Ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες ἡ Ἐλισάβετ, ἡ γυναίκα τοῦ Ζαχαρία ἔμεινε ἔγκυος. Ἔκρυβε, ὅμως, τὴν ἐγκυμοσύνη της γιὰ πέντε μῆνες καὶ ἔλεγε:  Ὁ Θεὸς εἶδε τὴ στενοχώρια μου καὶ φρόντισε νὰ μὲ ἀπαλλάξει ἀπὸ τὴ ντροπὴ ποὺ ἔνοιωθα μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὴν ἀτεκνία μου. Κατὰ τὸν ἕκτο μήνα τῆς ἐγκυμοσύνης τῆς Ἐλισάβετ, ὁ Θεὸς ἔστειλε τὸν ἄγγελο Γαβριὴλ στὴν πόλη τῆς Γαλιλαίας Ναζαρὲτ σὲ μία παρθένο, ποὺ ἦταν ἀρραβωνιασμένη μὲ κάποιον ποὺ τὸν ἔλεγαν Ἰωσὴφ καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Δαβίδ. Τὴν παρθένο τὴν ἔλεγαν Μαριάμ. Παρουσιάστηκε σ’ αὐτὴν ὁ ἄγγελος καὶ τῆς εἶπε: Χαῖρε, ἐσὺ προικισμένη μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου. Εὐλογημένη ἀπὸ τὸ Θεὸ εἶσαι ἐσύ, περισσότερο ἀπὸ ὅλες τὶς γυναῖκες. Ἐκείνη μόλις τὸν εἶδε ταράχτηκε μὲ τὰ λόγια του καὶ προσπαθοῦσε νὰ ἐξηγήσει τί σήμαινε ὁ χαιρετισμὸς αὐτός. Ὁ ἄγγελος τῆς εἶπε: Μὴ φοβᾶσαι, Μαριάμ, ὁ Θεός σου ἔδωσε τὴ χάρη του, καὶ νά, θὰ μείνεις ἔγκυος, θὰ γεννήσεις γιὸ καὶ θὰ τὸν ὀνομάσεις Ἰησοῦ. Αὐτὸς θὰ γίνει μέγας καὶ θὰ ὀνομαστεῖ Υἱὸς τοῦ Ὑψίστου. Σ’ αὐτὸν θὰ δώσει ὁ Κύριος ὁ Θεὸς τὸ θρόνο τοῦ Δαβίδ, τοῦ προπάτορά του. Θὰ βασιλέψει γιὰ πάντα στοὺς ἀπογόνους του Ἰακὼβ καὶ ἡ βασιλεία του δὲν θὰ ἔχει τέλος. Ἡ Μαριὰμ τότε ρώτησε τὸν ἄγγελο: Πῶς θὰ μοῦ συμβεῖ αὐτό, ἀφοῦ δὲν ἔχω συζυγικὲς σχέσεις μὲ ἄνδρα; Καὶ ὁ ἄγγελος τῆς ἀπάντησε: Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ ἔρθει ἐπάνω σου καὶ δύναμη τοῦ Θεοῦ θὰ σὲ καλύψει, γι’ αὐτὸ καὶ τὸ ἅγιο παιδὶ ποὺ θὰ γεννήσεις θὰ ὀνομαστεῖ Υἱὸς Θεοῦ. Μάθε ἀκόμη ὅτι ἡ συγγενής σου Ἐλισάβετ συνέλαβε γιὸ στὰ γηρατειά της καὶ ἔτσι αὐτή, ποὺ τὴν ἀποκαλοῦσαν στείρα, βρίσκεται τώρα στὸν ἕκτο μήνα τῆς ἐγκυμοσύνης της. Γιὰ τὸ Θεὸ τίποτε δὲν εἶναι ἀκατόρθωτο. Ἡ Μαριὰμ τότε εἶπε: Εἶμαι μία δούλη τοῦ Κυρίου, ἂς γίνει τὸ θέλημά του σ’ ἐμένα ὅπως μου τὸ εἶπες. Κι ἔφυγε ἀπ’ αὐτὴ ὁ ἄγγελος.»

Στὴ Γένεση, τὸ πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, γίνεται λόγος γιὰ μία σπουδαία γυναίκα τῆς ἱστορίας, ποὺ θὰ ἔφερνε στὸν κόσμο τὸ Σωτήρα καὶ Λυτρωτή. Τὰ λόγια αὐτά, ποὺ μιλοῦσαν γιὰ ἐκείνη τὴ γυναίκα καὶ τὸν ἀπόγονό της, ὀνομάστηκαν «Πρωτευαγγέλιο». Καὶ νὰ, στὸ πρόσωπο τῆς Παρθένου, αὐτὴ ἡ πανάρχαια ἐλπιδοφόρα προφητεία γίνεται πραγματικότητα. Γιατί ἀπὸ τὴ Θεοτόκο θὰ γεννηθεῖ Αὐτὸς ποὺ θὰ συντρίψει τὸν πονηρὸ καὶ τὰ ἔργα του καὶ θὰ φέρει στὸν κόσμο τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, σχετικὰ μὲ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, παρατηρεῖ: «Ὅταν ἦρθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἔστειλε ὁ Θεὸς τὸν Υἱό του νὰ γεννηθεῖ ἀπὸ μία γυναίκα». Ἱκανὴ μερίδα ἑρμηνευτῶν Πατέρων συνδέει τὸ «πλήρωμα τοῦ χρόνου» μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Παρθένου. Μέσα στὸ λαὸ τοῦ Ἰσραὴλ ὑπῆρχαν μία χούφτα ἄνθρωποι ποὺ πίστευαν στὶς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ καὶ περίμεναν τὸν Μεσσία μὲ λαχτάρα. Αὐτὴ τὴ μερίδα τῶν πιστῶν οἱ προφῆτες τὴν ὀνόμαζαν «λεῖμμα», δηλαδὴ τὸ μικρὸ ὑπόλοιπο τοῦ λαοῦ ποὺ ἀνέμενε μὲ ἀδημονία τὴν ἐκπλήρωση τῶν δεσμεύσεων τοῦ Θεοῦ ἀπέναντι στὸ λαὸ καὶ τὴν ἱστορία. Στὸ μικρὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ λοιπόν, ποὺ πίστευε καὶ περίμενε, τὸ πιὸ ἀντιπροσωπευτικὸ πρόσωπο ἦταν ἡ Μαρία. Ἔτσι, δὲν παραξενεύεται ποὺ ὁ Θεὸς ἀπευθύνθηκε σ’ αὐτήν, μία ταπεινὴ δούλη, γιὰ νὰ ἐκπληρώσει τὸ σχέδιό Του. Ἀντίθετα, ἡ ἴδια ἀναφέρεται στοὺς ἰσχυροὺς ποὺ καθαιροῦνται καὶ στοὺς πλούσιους μὲ τὰ χέρια ἀδειανὰ μπροστὰ στὸν πνευματικὸ πλοῦτο τῶν φτωχῶν καὶ τῶν ταπεινῶν. Ἡ θετικὴ ἀνταπόκριση τῆς Μαρίας στὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου δὲν ἦταν μία ἁπλὴ ἀστόχαστη συναίνεση οὔτε μία βεβιασμένη συγκατάθεση ὑπὸ τὸ κράτος τοῦ φόβου. Ἦταν καρπὸς μίας συνειδητῆς καὶ ὥριμης ἐπιλογῆς, θεμελιωμένης στὴν ἐλευθερία, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη στὸ θεῖο θέλημα.

Εἶναι φανερὸ ὅτι, χωρὶς τὴ συμβολὴ τῆς Θεοτόκου, τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου θὰ ἦταν  ἀδύνατο νὰ πραγματοποιηθεῖ. Ὁ Θεός, γιὰ νὰ σαρκωθεῖ, ζήτησε τὴν ἀνθρώπινη συνεργασία. Καὶ ἡ Θεοτόκος, ἐκπροσωπώντας τὸ ἀνθρώπινο γένος, εἶπε τὸ μεγάλο «ναί». Γι’ αὐτὸ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ ἡ σχετικὴ ὑμνολογία βλέπουν στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου τὴ Νέα Εὕα. Ἐκείνη, ἡ πρώτη Εὕα, μὲ τὴν παρακοὴ της πρόδωσε τὴ θεία ἀγάπη καὶ ἐπέλεξε νὰ θεωθεῖ ἐρήμην του Θεοῦ. Ἡ Μαρία, ἡ νέα Εὕα, μὲ τὴν ἐμπιστοσύνη καὶ τὴν ὑπακοή της στὸ Θεὸ διορθώνει τὸ λάθος τῆς πρώτης Εὕας, φέρνει στὸν κόσμο τὸ Χριστό, τὸ γενάρχη τοῦ καινούργιου κόσμου καὶ γίνεται ἡ μητέρα τοῦ νέου ἀνθρώπινου γένους.

Κάποιος σύγχρονος ἐπίσκοπος γράφει: «Ποτὲ μία ἀνθρώπινη ὑπογραφή, δηλαδὴ ἡ συγκατάθεση τῆς Παναγίας, δὲν εἶχε τόση σημασία γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη ὅσο ἡ ὑπογραφὴ τῆς Παρθένου στὴν Καινὴ Διαθήκη: συμβόλαιο ἀνάμεσα στὸ Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Μὲ ἀνθρώπινες ὑπογραφὲς κηρύχθηκαν ἐπαναστάσεις, ἄρχισαν ἀλλὰ καὶ σταμάτησαν πόλεμοι καὶ ἐπικράτησε εἰρήνη. Μὲ τὴν ὑπογραφὴ τῆς Θεοτόκου σταμάτησε ὁ μεγαλύτερος πόλεμος καὶ ἐπικράτησε ἡ πιὸ σημαντικὴ εἰρήνη στὸν κόσμο».

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοὶ,

Εἶναι δικαιολογημένη ἡ χαρὰ καὶ ἡ ἀγαλλίαση, ἡ τιμὴ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ νέου Ἰσραήλ, τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τὸ πρόσωπο τῆς Πανάγνου. Γι’ αὐτὸ καὶ πανηγυρικὰ ψάλλει  στὸν Εὐαγγελισμό της: «Σήμερα ἀρχίζει ἡ σωτηρία μας καὶ φανερώνεται τὸ προαιώνιο μυστήριο: ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ γίνεται Γιὸς τῆς Παρθένου· κι ὁ Γαβριὴλ φέρνει τὸ μήνυμα αὐτῆς τῆς χάρης». Γι’ αὐτὸ κι ἐμεῖς μαζί του τὰ ἴδια λόγια ἂς φωνάξουμε: «Χαῖρε ἐσύ, προικισμένη μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ· ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου. Ἀμήν.

π. Μ.Ι.Κ.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως